Τι είναι το τεστ Παπανικολάου;

Το τεστ Παπανικολάου είναι μια από τις βασικότερες εξετάσεις του ετήσιου προληπτικού ελέγχου. Με αυτό μπορούμε να διαγνώσουμε έγκαιρα τις βλάβες του τραχήλου της μήτρας και αν χρειαστεί να τις θεραπεύσουμε προτού εξελιχθούν σε καρκίνο. Μελέτες αναφέρουν πως μετά την ευρεία χρήση του τεστ Παπανικολάου από τη δεκαετία του 50’ και έπειτα, η επίπτωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μειώθηκε κατά 70%. Συνεπώς θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα τεστ προληπτικού ελέγχου στην ιστορία της ιατρικής.

Η διαδικασία είναι αρκετά απλή και ανώδυνη. Αφού τοποθετήσουμε κολποδιαστολέα στον κόλπο με το κατάλληλο βουρτσάκι συλλέγουμε κύτταρα από τον τράχηλο. Τα κύτταρα αυτά τα μονιμοποιούμε και τα αποστέλλουμε σε Κυτταρολόγο ο οποίος τα μελετά στο μικροσκόπιο για να διαπιστώσει τυχόν βλάβες στον τράχηλο.

Ωστόσο ένα μόνο τεστ δεν αρκεί. Η ευαισθησία της μεθόδου είναι σχετικά χαμηλή και κυμαίνεται μεταξύ 45 και 65%. Συνεπώς θα πρέπει να επαναλαμβάνεται σε τακτικά χρονικά διαστήματα ώστε οι αλλοιώσεις που δεν έχουν ανιχνευτεί σε μία εξέταση να ανιχνευτούν σε μία από τις επόμενες.

Εκτός από το κλασικό τεστ Παπ υπάρχει και το νεότερο τεστ Παπ υγρής φάσης (Thin Prep). Η διαδικασία της λήψης του δείγματος είναι η ίδια, ωστόσο το δείγμα συλλέγεται και μονιμοποιείται σε ένα φιαλίδιο με υγρό.

Σε ποια ηλικία ξεκινάμε να κάνουμε τεστ Παπανικολάου;

Με βάση τις οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Μαιευτικής και Γυναικολογίας προτείνεται ο συστηματικός προληπτικός έλεγχος έναντι του καρκίνου τραχήλου της μήτρας να ξεκινάει από την ηλικία των 21 ετών, ανεξάρτητα από την ηλικία έναρξης σεξουαλικών επαφών.

Τι προετοιμασία χρειάζεται για να γίνει τεστ Παπανικολάου;

Το τεστ Παπ ιδανικά γίνεται μια βδομάδα μετά το τέλος της περιόδου. Επίσης αν υπάρχει φλεγμονή στον κόλπο ιδανικά θα πρέπει να θεραπεύεται πριν από τη διενέργεια τεστ Παπ. Για να κάνει μια γυναίκα τεστ Παπ δε θα πρέπει τις προηγούμενες 24 με 48 ώρες να έχει χρησιμοποιήσει κολπικές κρέμες, ταμπόν καθώς και κολπικές πλύσεις. Ακόμα θα πρέπει να απέχει τουλάχιστον 2 ημέρες από σεξουαλικές επαφές. Η εγκυμοσύνη δεν αποτελεί αντένδειξη για τη διενέργεια τεστ Παπ.

Τι είναι το HPV DNA τεστ;

Το HPV DNA τεστ είναι μια εξέταση με την οποία μπορούμε να ανιχνεύσουμε την παρουσία του ιού HPV στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι του ιού HPV που μπορούν να προσβάλλουν τα γεννητικά όργανα. Κάποιοι από αυτούς είναι χαμηλού ρίσκου και δε σχετίζονται με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αλλά μπορεί να προκαλέσουν κονδυλώματα, ενώ κάποιοι άλλοι τύποι είναι υψηλού ρίσκου και η παρουσία τους μπορεί να οδηγήσει, μετά από αρκετά συνήθως χρόνια, στην εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Με το HPV DNA τεστ μπορούμε να ελέγξουμε την παρουσία του ιού χωρίς ωστόσο να μπορούμε να δούμε αν ο ιός αυτός έχει προκαλέσει κάποια αλλοίωση στα κύτταρα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε μόνο του είτε σε συνδυασμό με το τεστ Παπανικολάου. Στην αγορά υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα τεστ χωρίς να είναι όλα αυτά εγκεκριμένα από διεθνείς οργανισμούς και συνεπώς να είναι αξιόπιστα.

Το δείγμα συλλέγεται από το γυναικολόγο με τον ίδιο τρόπο που συλλέγεται και για το τεστ Παπ υγρής φάσης (Thin Prep). Αφού τοποθετήσουμε κολποδιαστολέα με ένα ειδικό βουρτσάκι συλλέγουμε υγρό και βλέννα από τον τράχηλο, μέσα στα οποία περιέχονται κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Το υγρό αυτό αποστέλλεται στο εργαστήριο όπου ελέγχεται η παρουσία μικρών τμημάτων DNA, δηλαδή του γενετικού υλικού, του ιού μέσα στα κύτταρα που έχουμε συλλέξει.

Τι σημαίνει το αποτέλεσμα του HPV DNA τεστ;

Σε περίπτωση που το αποτέλεσμα του HPV DNA τεστ είναι θετικό για κάποιον τύπο του ιού ενώ το τεστ Παπ είναι φυσιολογικό τότε σημαίνει ότι υπάρχει λοίμωξη από τον HPV, χωρίς ωστόσο να έχουν δημιουργηθεί αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας. Ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας αλλά και τον τύπο του ιού που έχει ανιχνευτεί μπορεί να χρειαστεί να επαναληφθεί το τεστ μετά από κάποιο διάστημα ή μπορεί να χρειαστεί να γίνει κολποσκόπηση. Σε περίπτωση που τόσο το τεστ Παπ όσο και το HPV DNA τεστ είναι θετικά τότε συνήθως χρειάζεται να γίνει περαιτέρω έλεγχος με κολποσκόπηση ανάλογα με τον τύπο του ιού και το βαθμό των αλλοιώσεων του τραχήλου.

Τι είναι η κολποσκόπηση;

Η κολποσκόπηση είναι μία εξειδικευμένη εξέταση που χρησιμοποιείται κυρίως για την εκτίμηση γυναικών με παθολογικά τεστ Παπανικολάου. Ωστόσο σαν εξέταση είναι σε ένα βαθμό υποκειμενική και απαιτεί εμπειρία και εξειδίκευση.

Το κολποσκόπιο είναι ουσιαστικά ένα διοπτρικό μικροσκόπιο με υψηλής έντασης ψυχρό φωτισμό πηγής αλογόνου. Μπορούμε έτσι να δούμε τον τράχηλο με μεγάλη μεγέθυνση και σε συνδυασμό με κάποια βοηθητικά μέσα που χρησιμοποιούμε μπορούμε να διαπιστώσουμε αν υπάρχουν βλάβες από τον ιό HPV. Συχνά συνοδεύεται από βιοψία, δηλαδή λήψη ιστού από περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ύποπτες. Το υλικό αυτό εξετάζεται από τον παθολογοανατόμο ώστε να τεθεί ιστολογική διάγνωση.

Η κολποσκόπηση είναι μια ανώδυνη εξέταση που διαρκεί κατά μέσο όρο 15 λεπτά και δεν απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία. Μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε μέρα του κύκλου, εκτός από τις μέρες τις περιόδου αλλά ιδανικά πραγματοποιείται μεταξύ 8^ης και 12^ης ημέρας. Η προετοιμασία που χρειάζεται είναι ακριβώς η ίδια με αυτή που απαιτείται για το τεστ Παπανικολάου.

Πότε πρέπει να γίνεται καλλιέργεια κολπικού υγρού;

Συχνά οι γυναίκες εμφανίζουν κολπίτιδα ή τραχηλίτιδα, δηλαδή φλεγμονή του κόλπου ή του τραχήλου της μήτρας λόγω της ανάπτυξης μικροβίων. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι οι μύκητες, ο αιμόφιλος, ο στρεπτόκοκκος, η τριχομονάδα, το μυκόπλασμα, τα χλαμύδια και άλλα. Η λήψη μόνο του ιστορικού έχει αποδειχτεί ανεπαρκής για την ακριβή διάγνωση και έτσι στις περιπτώσεις αυτές κάνουμε μία εξέταση που ονομάζεται καλλιέργεια κολπικού υγρού. Η εξέταση αυτή θα μας δείξει πoιο μικρόβιο είναι υπεύθυνο ώστε να δώσουμε την κατάλληλη θεραπεία με βάση το αντιβιόγραμμα που ακολουθεί την καλλιέργεια.

Τι ελέγχεται με το διακολπικό υπερηχογράφημα;

Το διακολπικό υπερηχογράφημα είναι η συχνότερη εξέταση που πραγματοποιείται στο γυναικολογικό ιατρείο για να απεικονίσουμε τη μήτρα και τις ωοθήκες. Μπορούμε να ανιχνεύσουμε καλοήθεις παθήσεις της μήτρας, όπως ινομυώματα και πολύποδες, κύστεις και όγκους ωοθηκών, φλεγμονές της πυέλου, καθώς και παθολογικές καταστάσεις στις σάλπιγγες. Είναι απαραίτητο εργαλείο τόσο σε γυναίκες με διαταραχές στην περίοδο ή με υπογονιμότητα όσο και σε μεγαλύτερες γυναίκες. Είναι μια εξέταση που συμπληρώνει τον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο, χωρίς να αντικαθιστά το τεστ Παπανικολάου.

Ποια μέρα του κύκλου είναι καλύτερο να γίνεται το διακολπικό υπερηχογράφημα;

Η εξέταση είναι ανώδυνη, δε χρησιμοποιεί ακτινοβολία και γίνεται αφού η γυναίκα ουρήσει. Δεν υπάρχει ιδανική μέρα του κύκλου κατά την οποία πραγματοποιείται το υπερηχογράφημα, ωστόσο είναι πιο αξιόπιστη όταν πραγματοποιείται στο τέλος της περιόδου. Σε γυναίκες πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών το διακολπικό υπερηχογράφημα αντικαθίσταται με το διακοιλιακό, όπου η ουροδόχος κύστη θα πρέπει να είναι γεμάτη και η γυναίκα να έχει έντονη επιθυμία για ούρηση. Αυτό προϋποθέτει κατανάλωση αρκετής ποσότητας νερού μισή με μία ώρα πριν την εξέταση.

Πότε μια γυναίκα πρέπει να κάνει έλεγχο οστεοπόρωσης;

Η μέτρηση οστικής πυκνότητας είναι μια εξέταση με την οποία μπορούμε να διαγνώσουμε την οστεοπόρωση καθώς και να εκτιμήσουμε τον κίνδυνο κατάγματος οστού στο μέλλον. Όσο χαμηλότερη είναι η οστική πυκνότητα, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος κατάγματος στο μέλλον, καθώς μείωση της οστικής πυκνότητας σημαίνει μειωμένη αντοχή των οστών και μεγαλύτερη ευθραυστότητα. Ο καλύτερος τρόπος για την εκτίμηση της οστικής πυκνότητας των οστών είναι η μέθοδος DEXA, με χρήση δέσμης φωτονίων διπλής ενέργειας. Γίνεται στο ισχίο σε γυναίκες άνω των 60 ετών ή στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης σε νεότερες γυναίκες. Είναι μια ανώδυνη εξέταση ενώ η απορρόφηση ακτινοβολίας είναι ασήμαντη.

Μέτρηση οστικής πυκνότητας συστήνεται σε όλες τις γυναίκες που είναι μεγαλύτερες των 65 ετών καθώς και σε μικρότερες γυναίκες όταν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου, όπως γυναίκες που έχουν μπει σε πρόωρη εμμηνόπαυση, γυναίκες που νοσούν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, που έχουν υποστεί κάταγμα στο παρελθόν, που λαμβάνουν κορτιζόνη και άλλες.