Υπολογίζεται ότι σχεδόν το 75% του πληθυσμού θα έρθει σε επαφή με τον ιό σε κάποια στιγμή της ζωής του. Ωστόσο, όσοι έρθουν σε επαφή με τον ιό δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα εκδηλώσουν και νόσο, καθώς οι περισσότερες λοιμώξεις HPV, συμπεριλαμβανομένων και αυτών από υψηλού κινδύνου τύπους του ιού συνήθως υποχωρούν από μόνες τους μέσα σε 12 μήνες. Οι αλλοιώσεις που προκαλούν συνήθως είναι παροδικές και μπορούν να ανιχνευτούν με τον τακτικό γυναικολογικό έλεγχο. Όσες από αυτές τις λοιμώξεις παραμείνουν περισσότερο από 12 μήνες, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων.
Πώς μεταδίδεται ο HPV;
Ο HPV είναι πολύ μεταδοτικός ιός και μεταδίδεται με την επαφή του δέρματος ή των βλεννογόνων. Έτσι, μπορεί να μεταδοθεί με την επαφή των γεννητικών περιοχών κατά τη σεξουαλική επαφή, με τη στοματογεννητική επαφή καθώς και με την επαφή χεριών με τη γεννητική περιοχή. Το ανδρικό προφυλακτικό δεν προστατεύει πλήρως από τη μετάδοση καθώς αυτή μπορεί να γίνει από περιοχές που δεν καλύπτονται από το προφυλακτικό. Η μετάδοση μπορεί να γίνει ακόμη και χωρίς να υπάρξει ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Σπανίως μπορεί να μεταδοθεί κατά τον κολπικό τοκετό από τη μητέρα στο νεογνό.
Τι προκαλεί ο HPV;
Από τους πολλούς και διαφορετικούς τύπους του ιού που προσβάλλουν τα γεννητικά όργανα κάποιοι είναι χαμηλού κινδύνου και δε σχετίζονται με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι τύποι αυτοί, με συχνότερους τους τύπους 6 και 11, μπορεί να προκαλέσουν οξυτενή κονδυλώματα. Αυτά τα «εξωτερικά» κονδυλώματα είναι καλοήθη και εμφανίζονται στην είσοδο του κόλπου, στα μικρά και τα μεγάλα χείλη του αιδοίου, στο περίνεο και στον πρωκτό. Τα κονδυλώματα είναι ορατά με γυμνό μάτι και μπορεί να προκαλούν φαγούρα. Μοιάζουν με μικρά σπυράκια ή κρεατοελίες και μπορεί να μεγαλώσουν αρκετά.
Κάποιοι άλλοι τύποι είναι υψηλού κινδύνου και θεωρούνται καρκινογόνοι καθώς η παρουσία τους μπορεί να οδηγήσει μετά από αρκετά συνήθως, χρόνια στην εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι συχνότεροι και πιο επιθετικοί από αυτούς είναι οι 16 και 18. Ευθύνονται για πάνω από τα 2/3 των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας έχει μέση ηλικία τα 49 έτη και είναι ο 2ος συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος μετά τον καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, το χρονικό διάστημα από τη λοίμωξη με τον HPV μέχρι την εμφάνιση του καρκίνου είναι μεγάλο και στην αρχή εμφανίζονται αλλοιώσεις που δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι και δεν προκαλούν συμπτώματα. Οι αλλοιώσεις αυτές μπορούν να ανιχνευτούν με το τεστ Παπανικολάου και την κολποσκόπηση. Η σοβαρότητα των αλλοιώσεων αυτών δεν είναι ίδια, καθώς υπάρχουν διαφόρων βαθμοί προκαρκινικών αλλοιώσεων (CIN I,II,III) ανάλογα με το βάθος των αλλοιώσεων που προκαλούν στο επιθήλιο του τραχήλου. Εκτός από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του αιδοίου, του κόλπου, του πρωκτού και του πέους και κάποιες μορφές καρκίνου του στόματος ή του φάρυγγα.
Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου;
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που ευνοούν τη μόλυνση από τον HPV. Ο ιός είναι συχνότερος σε καπνιστές, σε γυναίκες και άντρες που ξεκίνησαν σεξουαλικές επαφές σε μικρή ηλικία ή που έχουν πολλούς ερωτικούς συντρόφους χωρίς προφυλάξεις, καθώς και όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι αδύναμο με αποτέλεσμα να μειώνεται η φυσική άμυνα του οργανισμού όπως συμβαίνει σε ανθρώπους με HIV ή που λαμβάνουν κάποια φάρμακα.
Μπορώ να μάθω πότε μολύνθηκα;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι όχι. Ο ιός μπορεί να παραμείνει ανενεργός για αρκετά χρόνια μετά την αρχική μόλυνση. Μπορεί να εμφανιστεί μετά από πολλά χρόνια ή και καθόλου. Σε άλλες περιπτώσεις, ο ιός μπορεί να υποτροπιάσει ακόμα και μετά από θεραπεία.
HPV και εγκυμοσύνη
Πολλές φορές η λοίμωξη από HPV μπορεί να συνυπάρχει με μια εγκυμοσύνη. Κάποιες από τις αλλοιώσεις μπορεί να επιδεινωθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και συστήνεται να γίνεται τεστ Παπανικολάου σε κάθε γυναίκα στην αρχή της εγκυμοσύνης, όταν δεν υπάρχει πρόσφατος έλεγχος. Τόσο το τεστ Παπανικολάου όσο και η κολποσκόπηση δεν έχουν κάποιον κίνδυνο για την κύηση. Σε γυναίκες με HPV μπορεί να γίνει τοκετός φυσιολογικά, χωρίς κάποιον κίνδυνο για το νεογνό.
Εμβόλιο HPV
Υπάρχουν 3 διαφορετικά εμβόλια για τον HPV. Το διδύναμο, το τετραδύναμο και το πιο πρόσφατο εννιαδύναμο. Το εννιαδύναμο εμβόλιο (Gardasil 9) θεωρείται ασφαλές και παρέχει προστασία από 9 τύπους του ιού που περιλαμβάνουν τόσο υψηλού όσο και χαμηλού κινδύνου τύπους και που μαζί προκαλούν το 90% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας. Μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία ωστόσο, είναι πιο αποτελεσματικό όταν γίνεται σε γυναίκες και άντρες πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Ο εμβολιασμός συστήνεται να γίνεται σε αγόρια και κορίτσια ήδη από την ηλικία των 9 ετών. Μπορεί να γίνει ακόμα και σε άτομα που έχουν ήδη προσβληθεί από τον HPV, καθώς και κατά τον θηλασμό, ενώ αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της κύησης.
Πρέπει να γίνεται τεστ Παπανικολάου μετά τον εμβόλιο HPV;
Τα εμβόλια δεν παρέχουν πλήρη προστασία για όλους τους τύπους υψηλού κινδύνου που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Συνεπώς, ακόμα και μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού, οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου.
Πώς αντιμετωπίζεται ο HPV;
Μεγάλη σημασία στην αντιμετώπιση της HPV λοίμωξης έχει η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και ιδίως η διακοπή του καπνίσματος. Σε νεαρές γυναίκες με μικρές βλάβες στον τράχηλο η αντιμετώπιση είναι συνήθως συντηρητική με παρακολούθηση της εξέλιξης και τακτικό έλεγχο, καθώς οι περισσότερες βλάβες θα υποχωρήσουν αυτόματα. Σε πιο σοβαρές βλάβες μπορεί να γίνει χειρουργική αφαίρεση τμήματος του τραχήλου (κωνοειδής εκτομή). Το τμήμα του τραχήλου που θα καταστραφεί ή θα αφαιρεθεί ξαναδημιουργείται κατά 90% μέσα στους επόμενους 6 μήνες, χωρίς να αφήνει κάποιο έλλειμμα στον τράχηλο. Μετά από χειρουργική αφαίρεση των βλαβών το ιικό φορτίο του HPV μειώνεται και μειώνεται η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου. Στην πραγματικότητα, αντιμετωπίζουμε τις αλλοιώσεις που προκαλεί ο HPV και όχι τον ίδιο τον ιό. Έτσι, ο ιός βρίσκεται σε καταστολή και σε περίπτωση που πέσει η άμυνα του οργανισμού είναι πιθανό να ξαναεμφανιστούν βλάβες.
Ακολουθηστε μας